Al rond het jaar 900 werd in Rolde op dezelfde plaats als nu de eerste van drie houten kerken gesticht, waarvan één door brand moet zijn verwoest. Zo ongeveer in 1200 werd hier de eerste stenen kerk gebouwd: een grote Romaanse kerk met drie beuken die samen ongeveer even breed waren als de huidige kerk. Ook de lengte van het schip was vrijwel even groot als nu, maar het koor was korter en had een rechte muur als afsluiting. Voor de bouw werd gebruik gemaakt van baksteen in een groot formaat, de zogenaamde kloostermoppen. Die werden gebakken in een oven bij het Ballooërveld, op de plek die tot op de dag van vandaag ‘Tichelhoes’ wordt genoemd.
Waarschijnlijk werd in het begin van de 15de eeuw begonnen met de bouw van het Gotische Godshuis zoals dat op bijgaande illustratie is afgebeeld. Het is voor zover we kunnen nagaan in 1427 of begin 1428 ingewijd en in gebruik genomen. Het zal duidelijk zijn dat de kerk voor de rooms-katholieke eredienst is gebouwd, de reformatie en de overgang naar de ‘nieuwe leer’ waren bijna twee eeuwen later.

Aan de buitenkant zien we een geheel gotisch gebouw met de karakteristieke spitsbogen in vensters en nissen. Het gebouw is volgens de gebruiken van die tijd georiënteerd, dat wil zeggen: oost-west gericht, met het koor naar het oosten. De toren is van het zogenaamde Drentse type, waarvan nog een aantal dorpstorens in Drenthe bekend zijn. Ze zijn te herkennen aan de vier geledingen, door waterlijsten gescheiden, met onderin de ingang en verder in elke geleding één venster, blinde nis of galmgat. Op de toren staat geen weerhaan, maar een bazuinengel. Die bevindt zich op 52 meter hoogte. In de toren hangt een klok uit 1619.Als we rond de kerk lopen, dan valt het op dat er geen graven zichtbaar zijn. De begraafplaats is in het begin van de 19e eeuw verplaatst naar het oosten.